چگونه از یک  کسب و کار نوپا و یا استارتاپ به یک سازمان تبدیل شویم؟

از زمانی که شما ایده ای در ذهن خود دارید تا زمانی که آنرا تبدیل به یه کسب و کار می کنید، فاصله بسیار زیادی است. این تصور اشتباه است که به محض رسیدن به یک محصول قابل قبول و بازاری مطمئن، دیگر کسب و کار شکل گرفته و موفق شده ایم… شیوه رسیدن از یک استارت آپ به یک شرکت (سازمان) است که بقا و تداومِ یک کسب و کار را تضمین می کند. که ما این دوران را دوران گذار می نامیم.

این نوشتار را به صورت پادکست، با گفتار نویسنده بشنوید

دوران گذار، دورانی است که شما به یک مدل کسب و کارِ تکرار پذیرِ آزمایش شده و مقیاس پذیر و سود ده رسیده اید، یعنی می دانید چه محصولی را بایستی به چه افرادی و در کجا و به چه نحو ارائه کنید و حال می خواهید این را به یک کسب و کار سودآور و پایدار تبدیل کنید. و از این جا چالش ها و مشکلات کارآفرینان آغاز می شود. چرا که سابقاً همه کارها را خودشان و یا با کمک یکی دو نفر از اعضای تیم اولیه و اصلی انجام می دادند اما از این به بعد قرار است نیرو استخدام کنند چرا که دیگر نمی توانند خودشان همه کارها را انجام دهند و یا اینکه تخصص انجام همه امور مرتبط با بازاریابی، فروش، برندسازی، مالی و حسابداری، رفتار با نیروی انسانی و … را ندارند. اولین مشکل از اینجا پدید می آید، چرا که غالباً بنیانگذاران در حرفه خود تخصص دارند نه در تمامی امور و نه حتی در برخود و مدیریت پرسنل… پس چه باید کرد؟ کمی جلوتر، سازمان به مدیران میانی و ارشد و مدیرعامل نیاز دارد، چالش دوم اینجا بوجود می آید، کدامیک از بنیانگذاران قرار است مدیرعامل شوند؟ اینها که تا کنون همه خود را در یک رده وسطح می دیدند حال چگونه باید یکی را ازمیانِ خود بعنوان مدیرعامل انتخاب کنند و همه زیر نظرِ او کار کنند؟ آیا فردی که انتخاب می شود در امور مدیریت و رهبری توانمند است؟ آیا اصول مرتبط با مدیریت کسب و کار را می داند؟ آیا حاضر است بر روی خود سرمایه گذاری کند و مهارت های مرتبط با مدیرعامل بودن و رهبری را فراگیرد؟ و یا نه مجبوریم از بیرونِ سازمان مدیرعامل وارد کنیم؟ در این صورت آیا حاضریم زیر نظر و با فرمان او کار کنیم؟ (بعنوان مالکان و بنیانگذاران کسب و کار)

همچنین مدیریتِ پرسنل سازمان ابزار، فرآیندها، دستورالعمل ها و ساختار می خواهد… چگونه می خواهیم این فرآیندها را تدوین کنیم؟ چگونه باید ارزیابی عملکرد انجام دهیم؟ چگونه باید حسِ تعلق و تعهد سازمانی را در میان پرسنل سازمان بوجود آورد؟ فرهنگ سازمانی ما چیست؟ چگونه باید آنرا به پرسنل تسری داد؟ و … همه و همه نمونه هایی از چالش هایی هستند که در دوران گذار با آنها روبرو خواهیم بود

در ابتدا باید یادآور شوم که هیچ تغییری را نمی توان یک شبه پدید آورد، درست است که می گوئیم دوران گذار، دوران بسیار کوتاهی است اما در مقایسه با دوران های قبل و بعد از خود کوتاه به نظر می رسد. همچنین در مسیر عبور از یک استارت آپ به یک شرکت ممکن است با مسائل و مشکلات و چالش هایی مواجه شویم که برگرفته از جو و محیط و فرهنگ و اکوسیستمی است که در آن فعالیت می کنیم و به اقتضای زمان و مکان برای هر فرد متفاوت باشد.

برای عبور از این دوران باید بر یکسری مشکلات فائق آمد:

1- از ساختار دهی و سازماندهی ترسی نداشته باشیم. هدف همه ما که با هم کسب و کاری را راه اندازی کرده ایم، بزرگ کردن و سودده تر کردن آن است. درست است که هر تغییری با درد و هزینه همراه است اما بایستی این تغییر که در راستای اهداف ماست را بپذیریم. ساختار سازمانی تعریف کنیم، نقش ها و اختیارات افراد را در چیدمان ساختار سازمانی بطور واضح و شفاف تعریف و تبیین کنیم، نقش های تخصصی را همراه با استخدام متخصصات عملیاتی کنیم، انتظار نداشته باشیم ما در جریان سیر تا پیازِ همه چیز قرار گیریم. سازمان در حال شکل گرفتن است، چارچوب ها را تعریف کنید و اجازه دهید افراد و نقش های خود خلاقیت به خرج دهند (اما در چارچوبِ شما) و بعد برای هر گروه از افراد مدیری بگمارید و شما فقط از مدیرانِ خود گزارش بخواهید. وقتِ شما با ارزش ترین دارایی شماست آنرا با کارهای بیهوده تلف نکنید

2- چشم انداز خود را واضح و شفاف مشخص کنید، برنامه های استراتژیک خود را مشخص، آنها را در راستای اهداف قرار داده، برای آنها تاکتیک و دستورالعمل اجرایی آماده کنید و بواسطه بیان شفافِ چشم انداز و ایده های خود برای تمام سازمان، آنها را با خود همسو و همراستا کنید تا سریعتر و پر قدرت تر به اهداف خود برسید. یادتان باشد تقلید از الگوی رشدِ استارت آپ های موفق، لزوماً شما را به موفقیت نمی رساند، پس خلاق باشید و از ایده های نو استقبال کنید.

3- برای هم راستا کردن عملکرد و قلبِ افراد در سازمان، فرهنگ سازمانی لازم است. فرهنگ سازمانی شما چیست؟ چه چارچوب ها و خطوط قرمزی در سازمانتان می خواهید پر رنگ باشد؟ آنرا به صراحت به پرسنلتان بگوئید. برای پرسنل داستان های تلاش و مسیر سفر قهرمانی کسب و کارتان را بگوئید، تا آنها با شما و کسب و کارتان ارتباط عاطفی بگیرند و خود را جزیی از آن فرهنگ و کسب و کار بدانند و باور کنید با قدرت و پست مدیریتی نمی توانید سازمان را به جلو حرکت دهید، آنچه باعث حرکت سریعِ سازمان رو به جلو می شود، مدیریتِ شما بر قلبِ پرسنل است که ایجاد یک فرهنگِ قوی بسیار می تواند در این زمینه به شما یاری رساند.

4- مهارت های مدیرتی خود را تقویت کنید. شما برای اینکه مدیرعامل خوبی باشید، باید تمام سازمانِ خود را بشناسید، شاید در گذشته فقط تخصص بر قسمتی از کار داشته اید اما اکنون باید با تمامی قسمت های سازمان آشنا باشید. شما می بایست علاوه بر مهارت های مدیریت بر خود، بر شبکه و تیم خود نیز مدیریت داشته باشید. از این رو لازم است تا همزمان با رشد سازمان، برای خود برنامه رشدی داشته باشید. یادآوری می کنم که مهارت مدیریتی و رهبری، حاصل بلوغ و تجربه است و یک شبه و با خواندن چند کتاب و یا شرکت در چند سمینار و کلاس بدست نمی آید. اگر در جایی ضعف دارید حتماً از افراد متخصص در کنارِ خود برای تکمیل و پوشاندن نقاط ضعف خود استفاده کنید. کسی انتظار ندارد شما علامه دهر باشید و هر چیزی را در سطح تخصصی بدانید. به پرسنل سازمان خودتان را سوپر من نشان ندهید، بگذارید همه بدانند شما هم یک انسان معمولی هستید نه یک ابر قهرمان، بگذارید همه بدانند همانقدر که شما در رشد و دوام سازمان مهمید آنها هم نقش دارند و باید برای نگداری سازمان بجنگند. اگر به این نتیجه رسیدید که برای سازمان بهتر است از مدیرعاملِ خارجی استفاده کنید، نترسید، مدیرعامل اضافه کنید و خودتان در قامت هیات مدیره، گام به گام در کنار مدیرعامل باشید.

مواردی که در بالا عنوان شد، بخشی از فضای دوران گذار است. شما برای رسیدن به یک کسب و کار پایدار و با ثبات، ناگذیر به گذشتن از این دوران هستید. پس چه بهتر که آگاهانه وارد این دوران شوید و برای آن برنامه ریزی داشته باشید.

Podcast: Play in new window | Download