فرانچایزینگ (فرا امتیاز) چیست؟

فرنچایزینگ را می توان مشارکتی دانست که میان اعطا کننده امتیاز (Franchisor) و گیرنده امتیاز (Franchisee) با هدف راه اندازی و توسعه کسب و کار صورت می گیرد. اعطای امتیاز شامل تبادل منابعی بین طرفین است که تحت قواعد معین و با هدف تسهیل سرمایه گذاری و کاهش ریسک طرفین صورت می گیرد. به بیانی ساده تر، اگر شخصی دارای کسب و کار موفقی باشد که به صورت عملی موفقیت آن مشخص است، می تواند در ازای دریافت سرمایه و مبالغی بابت حق امتیاز استفاده از برند و فرمول موفقیت کسب و کارش از دیگران، به آنها اجازه دهد برای مدتی معین اصطلاحا یک نمایندگی از کسب و کار او را راه اندازی و از منافعش بهره مند شوند.

چرا فرانچایزینگ؟

اولین سوالی که پس از آشنایی با تعریف فرنچایزینگ به ذهن می رسد این است که

اگر کسب و کار موفقی داریم چرا باید برای توسعه و گسترش آن اقدام به فرنچایزینگ نمائیم؟ آیا بهتر نیست اگر مثلا صاحب یک فروشگاه موفق و پر رونق هستیم، خودمان اقدام به تاسیس فروشگاه های دیگر نماییم؟

در پاسخ به سوال فوق، اول باید این نکته را در نظر بگیریم که فرنچایزینگ تنها راه توسعه کسب و کار نیست. اتفاقاً بسیاری از کسب و کارها به صورت مستقیم و با استفاده از منابع سازمانی خودشان، اقدام به راه اندازی زیرمجموعه هایی از کار خود می نمایند. آنچه اصطلاحاً به آن تاسیس شعبه گفته می شود.

در واقع وقتی اقدام به این امر می نماییم در حال استفاده از مدل زنجیره ای برای گسترش کسب و کارمان هستیم. اصطلاح فروشگاه های زنجیره ای هم از همین مفهوم نشات گرفته است. یعنی مجموعه ای که با استفاده از منابع خودش  اقدام به تاسیس شعبه و گسترش کسب و کار نموده است. علاوه بر مدل زنجیره ای و فرنچایز، مدل های دیگری نیز برای توسعه کسب و کارها وجود دارد. پس تا بدین جای کار در نظر داشته باشیم که فرنچایزینگ تنها مدل توسعه کسب و کار نیست. اما پاسخ به این سوال که چرا فرنچایزینگ را می بایست به عنوان یک گزینه مهم برای توسعه کسب و کارمان در نظر بگیریم به صورت خلاصه در دو نکته نهفته است:

• تامین منابع: برای اینکه موضوع روشن تر شود این نکته را در نظر بگیرید که ما معمولاً مفهوم منابع را معادل منابع مالی در نظر می گیریم. این موضوع شاید باعث شود که فکر کنیم در صورت داشتن یک کسب و کار موفق و پر رونق، منابع مورد نیاز توسعه کسب و کارمان یعنی “پول” برایمان فراهم است و نیازی به تامین منابع از دیگران نخواهیم داشت. اما منابع  شامل موارد مهم دیگری مانند منابع انسانی، منابع مدیریتی، اطلاعات و دانش و شاید بتوان گفت مهم تر از همه “زمان” نیز می باشد. پس وقتی اقدام به “ اشتراک گذاری منابع” با افراد یا کسب و کارهای دیگر می نماییم علاوه بر منابع مالی سایر منابع نیز به صورت آسان تری در اختیارمان قرار خواهد گرفت. از طرفی سرعت رشد و گسترش کسب و کارمان در حالتی که به صورت مستقیم اقدام به استفاده از منابع خودمان برای توسعه می نمائیم به شدت کاهش می یابد. زیرا به صورت طبیعی جمع آوری منابع داخل سازمان و صرف آن برای توسعه، مستلزم صرف زمان و صبر برای بازگشت منابع و به کارگیری مجدد آن است. سرعت توسعه بخصوص زمانی اهمیت پیدا می کند که وجود رقبای سر سخت و پر سرعت، ممکن است بازارهای بالقوه ما را از دسترسمان خارج نماید.
• کاهش ریسک : این یکی از مهم ترین دلایلی است که بخاطر آن می بایست فرنچایزینگ به عنوان یک مدل مهم مد نظرمان قرار گیرد. وقتی تمامی منابع سازمانی ما به صورت مستقیم درگیر توسعه و گسترش کارمان شده، اگرچه همه منافع احتمالی کار نصیب خودمان خواهد شد اما همه ریسک های احتمالی هم شامل حالمان خواهد بود. اما تسهیم منابع، بخشی از منافع و به همراه آن ریسک های احتمالی را هم به دیگران منتقل خواهد کرد. این موضوع در دنیای پیچیده امروز کسب و کارها مساله ای حیاتی به نظر می رسد. در نظر داشته باشید که طرف دیگر به اشتراک گذاری منابع، یعنی سرمایه گذاران نیز از چنین قاعده ای پیروی می نمایند. یعنی در ازای منابعی که با ما به اشتراک می گذارند به دنبال کسب منافع و کاهش ریسک سرمایه گذاریشان هستند. بنابراین شاید بتوان گفت این منفعت مهم در فرنچایزینگ شامل حال هر دوطرف اصلی موضوع یعنی سازمان مرکزی یا اصطلاحاً “فرنچایزر” (Franchiser)  و سرمایه گذار یا اصطلاحاً نماینده یا “فرنچایزی” (Franchisee) می شود.

فرنچایزینگ در ایران مساله ای نسبتا نوپا می باشد. قدمت به کارگیری این مدل در ایران نسبت به سایر نقاط دنیا عمری کوتاه داشته و برطرف کردن مسائل و مشکلات زیر می تواند فرانچایزها را موفق تر نماید:

• نبود ارتباطات و عدم انتقال دانش و تجربه مناسب از پیشروان این صنعت
• نبود رقبای خارجی : برخلاف تصور بسیاری از فعالین این حوزه، نبود رقبای خارجی و خالی ماندن بازار از فرنچایزهای شایسته نه تنها کمکی به رشد این صنعت در ایران نکرده، بلکه موجب عدم انگیزه، تلاش و در نتیجه عقب ماندگی فرنچایزهای ایرانی نسبت به آنچه به صورت بالقوه می توانست در این حوزه رخ دهد شده است.
• ساده انگاری: ساده سازی بیش از حد موضوع توسط کسب و کارهای ایرانی، در نظر نگرفتن پیش نیازهای موردنیاز، تعجیل در واگذاری نمایندگی و جذب سرمایه و … منجر به پیدایش پدیده ای به نام “تابلو فروشی” شده است. مفهومی که ناشی از کج فهمی و انحراف طرفین این جریان از اصول اساسی و روح حاکم بر فرنچایزینگ است.
• ناآگاهی سرمایه گذاران : نا آگاهی سرمایه گذاران و عدم دقت ایشان به آنچه طی فرنچایزینگ می بایست صورت پذیرد موجب سوء استفاده برخی کسب و کارها، ظهور نمونه های موفق تقلبی، کشانده شدن یک مدل کسب و کار بسیار کارآمد به سطح تبلیغات نمایشی و توخالی، از دست رفتن سرمایه ها و بسیاری چالش های دیگر شده است.

همه این موارد موجب شده تا عمر فرنچایزهای ایرانی برخلاف نمونه های موفق بین المللی که گاهی حداقل تا چند دهه رسیده است، به یکی دو سال اول پس از تاسیس محدود شده و خسارات زیادی به کسب و کارها و سرمایه گذاران وارد شود.

در این دوره آموزشی، تلاش گردیده مراحل ساخت و نگهداری و شیوه های مرتبط با برندسازی و قراردادهای حقوقی فرانچایزها مورد بررسی قرار گیرد و تکنیک های عملی به منظور موفق سازی فعالیت های فرانچایزها، آموزش داده شود.

سرفصل های این دوره شامل:

• فرانچایز چیست ؟ (آشنایی با فرانچایز، تاریخچه و اهمیت آن)
• نقطه شروع توسعه (تکنیک های مشخص سازی و ساختِ ارزش ها و فلسفه وجودی)
• مدل جامعِ فرانچایز
• تکنیک های برندسازی فرانچایزها
• تکنیک های طراحی سیستم و سیستم سازی فرانچایزها
• گام به گام در طراحی و پیاده سازی فرانچایز
• مسائل حقوقی فرانچایزها

این دوره آموزشی همواره در حال به روزرسانی است و محتواهای جدید متناسب با توسعه فرانچایزها در بازار، در آینده به آن اضافه می گردد. افرادی که این دوره را خریداری می کنند می توانند به صورت رایگان از محتواهای جدید استفاده نمایند.